Ook in huidverzorgingsland spoken nogal wat enge verhalen rond, over ingrediënten die “slecht”, “onveilig” of zelfs “gevaarlijk” zouden zijn. Soms bevatten die verhalen een kern van waarheid – maar de grootte van die kern kan nog wel eens verschillen. Zo zijn bijvoorbeeld
álle chemische zonnefilters niet veilig en effectief genoeg volgens de Amerikaanse FDA. Die kern van waarheid is dus groot genoeg om serieus te nemen. En
lanoline kan in zeldzame gevallen allergische huidreacties veroorzaken. Maar om het daarom een “slecht” ingrediënt noemen, is op z'n zachtst gezegd nogal overdreven: daarvoor is de kern van waarheid te klein. In andere gevallen ontbreekt de kern van waarheid volledig, zoals bij “minerale olie”. Paraffine en petrolatum (vaseline) worden regelmatig verdacht gemaakt en in één adem genoemd met SLS: Sodium Lauryl Sulfate, dat zo “goed” is in het aantasten van de huidbarrière, dat het bij onderzoeken wordt gebruikt om uitdroging en irritatie uit te lokken. Ook willen groengewassen sites, blogs en merken nog wel eens beweren dat minerale olie “gevaarlijk” is. Soms wordt daarbij verwezen naar een rapport van de Amerikaanse allergoloog dr. Theron G. Randolph, waarin wordt gewaarschuwd voor die gevaren.
Spook-rapport
Dat hele rapport van T.G. Randolph blijkt echter niet te bestaan. Als de goede man al ooit zo'n rapport heeft geschreven, dan was het niet goed genoeg om te worden opgenomen in welk
peer reviewed medisch wetenschappelijk tijdschrift dan ook. Daardoor bestaat het dus
de facto niet. Het enige artikel over een olie dat Randolph ooit schreef en dat is terug te vinden in
PubMed, betreft een casus over katoenzaadolie. Toch spookt “zijn” rapport over minerale oliën nog steeds rond op internet – in teksten die waarschuwen voor de “gevaren” ervan.
Wie was dr. T.G. Randolph?
De allergoloog
dr. Theron G. Randolph studeerde aan de University of Michigan Medical School, waarna hij aansluitend
research fellow werd aan de Harvard Medical School. Vervolgens gaf hij les aan de Northwestern University Medical School, die hij uiteindelijk – naar eigen zeggen – gedwongen werd te verlaten omdat zijn onderwijsmethoden te onorthodox waren.
Vanaf 1950 vervolgde hij zijn loopbaan als 'alternatieve arts', zoals wij dat hier in Nederland wel noemen. Volgens Randolph was de omgeving van de moderne mens potentieel dodelijk en daarom stichtte hij verschillende centra waar patiënten bescherming konden zoeken tegen al die schadelijke invloeden. Sommige van zijn patiënten bouwden onder zijn leiding huizen in de wildernis om aan de stedelijke vervuiling te ontsnappen, waar ze ook niets meer aten dat volgens hen “milieu onvriendelijk” was. Soms trokken de door Randolph gestichte gemeenschappen patiënten aan die leden aan waanstoornissen, zo stelden critici. De medische wetenschap stond en staat (uiteraard) sceptisch tegenover de theorieën van Randolph, die ze als “onbewezen” aanmerkt.
Randolph in “Het Lexicon van Cosmetische Ingrediënten”
Het Lexicon van Cosmetische Ingrediënten is een boek van schoonheidsspecialiste Marieke Schutte dat in slechts 500 pagina's 12.000 stoffen beschrijft die kunnen voorkomen in cosmetica. De paperback werd in 2016 uitgegeven door
Uitgeverij Lakerveld / Seapress, die in 2017 failliet ging, waarna de laatste exemplaren in 2018
per opbod verkocht werden. Het boekje vermeldt bij het lemma 'Minerale olie':
“Minerale olie vormt een film over de huid, verstopt de poriën en blokkeert de vochthuishouding en de zuurstofcirculatie van de huid. In een medisch rapport van de Amerikaanse allergoloog dr. T.G. Randolph wordt gewaarschuwd voor het gebruik van minerale olie. Langdurig en veelvuldig gebruik van minerale olie lost het natuurlijk huidvet op waardoor de huid nog meer uitdroogt.”
Waarschijnlijk is het deze tekst die heeft gemaakt dat het niet-bestaande, of in elk geval onvindbare rapport van de alternatieve dokter rondspookt op diverse Nederlandstalige sites en blogs – als een typisch gevalletje overschrijven zonder bronnen te checken of zelf enige research te doen.
Is minerale olie dan echt zo schadelijk voor de huid?
NEE! Paraffine en vaseline zijn NIET gevaarlijk! Er zijn minstens 500 pagina's aan wetenschappelijke publicaties beschikbaar over de veiligheid van deze ingrediënten én alle goede dingen die ze doen voor de huid. Daarom is het is mij volstrekt onduidelijk waarom Marieke Schutte anders beweert en daarbij refereert aan een onvindbaar rapport van een arts met omstreden theorieën en praktijken. Evenals dat ik niet begrijp dat haar spookverhaal nog steeds klakkeloos wordt overgenomen – en zelfs werd geciteerd door een skin care merk* dat zichzelf “no nonsense” noemt.
Op de
factsheets vind je een overzicht van de belangrijkste feiten en wetenschappelijke publicaties over paraffine en vaseline. Maar even in vogelvlucht enkele voorbeelden:
minerale olie ondersteunt de huidbarrière door vochtverlies tegen te gaan en is niet-comedogeen. Daarnaast is van vaseline vastgesteld dat het een robuuste antimicrobiële werking bezit, waardoor onder meer helpt bij eczeem.
Minerale oliën zijn goedkoop en ook dat wordt door tegenstanders vaak genoemd als een minpunt. Maar ik zou juist willen zeggen: hoe geweldig is het, dat er ook goedkope ingrediënten bestaan, die zó veel goeds doen voor de huid? Waardoor de producten waarin ze zijn verwerkt, betaalbaar kunnen zijn voor iedereen? Waardoor we 's winters allemaal liters bodylotion kunnen gebruiken om onze lichaamshuid tegen uitdroging te beschermen, zonder dat we daarvoor de hoofdprijs moeten betalen?
Gevoel versus ratio
Vaseline en paraffine zijn restproducten van aardoliewinning en dat maakt dat deze twee ingrediënten je gevoelsmatig kunnen tegenstaan, net zoals bijvoorbeeld palmolie of lipstick-kleurstof verkregen door het uitkoken van luizen. Maar rationeel bezien bestaat er geen enkele reden om minerale olie te vermijden. Eigenlijk is er maar een ding dat je vooral niet moet doen als het op minerale olie aankomt: er een slecht gevoel bij krijgen omdat je is aangepraat dat je met minerale olie je eigen huid of die van je kind schaadt. Dat slechte gevoel kun je veel beter reserveren voor de merken die sommige ingrediënten verdacht maken of zelfs verketteren – doelbewust en uit welbegrepen eigenbelang, en veel minder uit
care voor jouw huid of die van je kind.
*) Het merk noem ik hier niet bij naam, omdat het inmiddels alle “griezelverhalen” over minerale olie heeft verwijderd, inclusief de verwijzing naar het boekje van Marieke Schutte. In een reactie lieten ze weten: “Om de 'nonsense' uit de lucht te kunnen halen waren deze kritische opmerkingen vanuit jouw kant erg behulpzaam, dank daarvoor.”
