Ceramiden zijn lipide moleculen die een
sleutelrol vervullen in de moleculaire organisatie van het
stratum corneum, de bovenste laag van onze huid. Ze zorgen er bijvoorbeeld voor dat wij als
mensen op droge grond kunnen leven zonder uit te drogen en bezitten daarnaast een
signaalfunctie bij de rijping, differentiatie en uiteindelijke dood van
keratinocyten, de cellen waaruit de opperhuid voor 90% bestaat. Daarnaast produceren ceramiden
phytosphingosine, een actieve lipide met onder meer antibacteriële eigenschappen. Het klinkt wellicht wat dramatisch, maar ceramiden zijn echt zó belangrijk voor de huid van zoogdieren dat ze niet lijken te kunnen (over)leven zonder – iets dat deze
studie liet zien. Hoe dan ook: wanneer het lipide-gehalte in de huid veel te laag is en en niet wordt aangevuld, wordt de huid droog en verliest uiteindelijk haar beschermende functie tegen pathogenen (ziekmakers) van buitenaf, met infecties als gevolg.
Het
stratum corneum kun je zien als een verticaal gestapelde laag cellen, die zijn ingebed in een lipide laagje dat water van binnen, binnen houdt – en water van buiten, buiten. Bij een juiste balans bestaat dat lipide laagje uit
50% ceramiden, 25% cholesterol en 10-20% vetzuren. Dit laagje wordt echter
dunner naarmate we ouder worden. Ook klimaat-invloeden hebben een negatieve invloed op het gehalte aan huideigen vetjes: in de
herfst en winter bevat de huid minder ceramiden, met droogheid als gevolg.
De huid van mensen met een zogenoemde
atopische constitutie bevat chronisch minder lipiden dan de huid van mensen zonder deze aanleg. Dit tekort aan vetjes en dan met name aan
ceramiden is een van de oorzaken van
atopisch eczeem. Dat tekort bestaat al op zeer jonge leeftijd en is er altijd, ook wanneer de huid geen ontstekingsreacties vertoont.
15 tot 30% van de kinderen heeft last van atopisch eczeem en zo'n
2 tot 10% van de volwassenen. Wanneer je geboren wordt met een atopische aanleg, kun je daar zogezegd 'overheen groeien'. Als je minder geluk hebt, dan kan atopisch eczeem het begin blijken van de “atopische mars”, waarin eczeem wordt gevolgd door allergieën en astma.
Een tekort aan ceramiden – of dat nu veroorzaakt wordt door leeftijd, weersomstandigheden, erfelijke aanleg of een combinatie van die drie – laat zich eenvoudig aanvullen door het gebruik van huidverzorging met ceramiden. Ook een huid met
acne heeft baat bij het gebruik van een product met ceramiden, vooral wanneer de acne met retinoïden (tretinoïne, retinol in hoge concentraties etc.) wordt behandeld. Sowieso heeft een product met ceramiden een voordeel boven traditionele moisturizers (petrolatum etc.) dat voor elk huidtype fijn is. Op de huid aangebrachte ceramiden blijven namelijk niet óp de huid liggen, maar worden door de huid opgenomen:
ze gaan er deel van uitmaken.
Ceramiden in huidverzorging hoeven niet per se van natuurlijke oorsprong te zijn. Ik zou zelfs willen zeggen: liever niet, want
natuurlijke ceramiden zijn óf heel kostbaar óf worden verkregen uit het centraal zenuwstelsel van runderen.
Ceramiden werken het beste in een
formule die ook cholesterol en vetzuren bevat, de 'collega-vetjes' zoals de natuur die bedacht heeft om onze huid gezond te houden.
Er zijn inmiddels zo'n 14 verschillende ceramide-varianten geïdentificeerd. Als ingrediënt in huidverzorging worden vooral ceramide 3 (INCI: CERAMIDE NP) en ceramide 6 II (INCI: CERAMIDE AP) vaak gebruikt.
Laatste update: 2 oktober 2019
