4% niacinamide versus 4% hydrochinon

Een van de vervelende gevolgen van blootstelling aan de zon is het ontstaan van hyperpigmentatie, waarvan verschillende vormen bestaan.

De verschillende vormen hyperigmentatie:

• Een ongelijkmatige tint is de meest tijdelijke vorm van hyperpigmentatie, die vaak goed te behandelen is met glycolzuur of gluconolacton. Gluconolacton heeft daarbij als voordeel dat deze PHA in tegenstelling tot glycolzuur (de 'Über-AHA') de huid niet gevoeliger maakt voor zonverbranding en pigmentvorming, waardoor nieuwe hyperpigmentatie kan ontstaan of een restje bestaande in volle hevigheid terugkeert.
• Pigmentvlekken zijn blijvend doordat het DNA in de huid is aangetast door UV-straling. De eerste van deze 'ouderdomsvlekken' verschijnen tussen het 35e en 45e levensjaar en voor de definitieve verwijdering ervan is een behandeling nodig die diep in de huid ingrijpt, zoals laserbehandeling of cryotherapie. Daarnaast kunnen blekende middelen helpen de vlekken minder zichtbaar te maken, zoals bijvoorbeeld vitamine C in een hoge concentratie, arbutine, hydrochinon en niacinamide.
• Melasma is een chronische vorm van hyperpigmentatie die vooral voorkomt bij vrouwen met Fitzpatrick huidtype III, IV en V op plaatsen die vaak bloot staan aan zonlicht, zoals wangen, coeur en slapen. Waardoor melasma precies ontstaat is nog niet bekend, maar UV-straling lijkt daarbij de meest significante factor. Daardoor vormt UV-bescherming de basis bij de behandeling van melasma – vier seizoenen lang en ook wanneer de zon niet schijnt, want op een dag vol bewolking bereikt nog steeds 40% van de UV-straling de aarde en dus onze huid. Daarnaast wordt bij de behandeling van melasma nog steeds vaak hydrochinon voorgeschreven; een klassieke, niet onomstreden monotasker die nogal wat bijwerkingen kan veroorzaken – maar die inmiddels in effectiviteit (maar niet in bijwerkingen!) is geëvenaard door niacinamide.

Slechte pers voor de 'gouden standaard' hydrochinon

Over hydrochinon (in het Engels: hydroquinone) is nogal wat te doen geweest, waarbij ook indianenverhalen niet ontbraken. Zo werd wel beweerd dat het kankerverwekkend zou zijn – iets dat echter nooit wetenschappelijk is vastgesteld, zelfs geen klein beetje. Ook zou hydrochinon ochronosis kunnen veroorzaken – een stapeling van bruin/zwart, soms blauwig pigment in het bindweefsel van de huid, waardoor zeer donkere kleine bultjes ontstaan, die enigszins lijken op kaviaar. Ook het verband tussen hydrochinon in percentages lager dan 5% en deze huidaandoening is niet aangetoond. Tot slot kreeg hydrochinon enkele jaren geleden een negatief advies van het Farmacotherapeutisch Kompas – het naslagwerk voor artsen dat beoogt hen adequate en onafhankelijke informatie te bieden bij de keuze van voor te schrijven geneesmiddelen. Dit negatief advies is inmiddels verwijderd.
Feit blijft echter dat het gebruik van hydrochinon bijwerkingen kent. Zo vermeldt het zelfde Farmacotherapeutisch Kompas: “Huidirritatie (brandend of prikkelend gevoel, jeuk, roodheid, droge huid) [...]” Daarnaast heeft hydrochinon geen blijvend effect, waardoor het gebruik ervan op de langere termijn een kostbare aangelegenheid kan worden omdat het geneesmiddel vaak niet vergoed wordt door zorgverzekeringen – en een tube toch al snel € 25,00 kost.
Ondanks de bijwerkingen en de niet blijvende effecten wordt hydrochinon nog steeds gezien als de wetenschappelijke 'gouden standaard' voor middelen tegen hyperpigmentatie; het ingrediënt waartegen de effectiviteit van andere ingrediënten wordt afgemeten.

Niacinamide houdt keratinocyten vrij van pigment

Anders dan de meeste andere 'stofjes' die hyperpigmentatie tegengaan doet niacinamide dit niet door de vorming van pigment – melanine – te remmen. Niacinamide remt daarentegen het transport van door de pigmentcellen gevormde melanine naar de keratinocyten – de cellen die 90% van onze opperhuid vormen. Doordat pigment die prominent aanwezige cellen in de opperhuid niet bereikt blijft het voor het oog onzichtbaar. Daarmee wordt het ontstaan van hyperpigmentatie voorkomen en vermindert bestaande hyperpigmentatie.
Om bestaande hyperpigmentatie met niacinamide te vervagen is consequent gebruik van een hoge SPF net zo belangrijk als enig geduld, want het effect kan tot acht weken op zich laten wachten.

Melasma: multitasker niacinamide versus one trick pony hydrochinon 

Aan deze double-blind studie – verricht aan de Mexiaanse Universidad Autónoma de San Luis Potosí – werd deelgenomen door 27 vrouwen van gemiddeld 37 jaar. 33% van hen had Fitzpatrick huidtype IV en 48% huidtype V. Gemiddeld was de behandelde melasma (al) 6,5 jaar aanwezig.

Gedurende acht weken gebruikten de proefpersonen een formule met 4% niacinamide op de ene helft van hun gelaat en een formule met 4% hydrochinon op de andere. Daarnaast brachten ze overdag elke drie uur een breedspectrum SPF 30 aan.
Aan het einde van de studie was bij alle deelneemsters de hyperpigmentatie aan beide zijden van het gezicht afgenomen. Niacinamide leidde tot goede of zelfs excellente verbetering bij 44% van de proefpersonen – bij hydrochinon was dit 55%. Die verbetering was bij niacinamide na acht weken waarneembaar – bij hydrochinon na vier weken. Milde bijwerkingen traden bij niacinamide bij 18% van de proefpersonen op – bij hydrochinon waren de bijwerkingen iets sterker en daarnaast ook meer frequent: bij 29% van de vrouwen. De meest voorkomende bijwerkingen waren in beide gevallen erytheem, jeuk en een branderig gevoel.

En omdat afbeeldingen soms nog iets meer zeggen dan feiten: “Voor en na-foto's” van het effect van 4% niacinamide zoals dat werd waargenomen tijdens de studie kun je hier bekijken.

Niacinamide dus, ook omdat...

Wanneer je hyperpigmentatie wilt laten vervagen lijkt niacinamide dus te verkiezen boven hydrochinon. Het is zonder recept te verkrijgen en veroorzaakt minder vaak bijwerkingen, die áls ze optreden ook nog eens milder zijn. Bovendien is hydrochinon een one trick pony: behalve het remmen van pigmentvorming doet het helemaal niks voor onze huid. Niacinamide daarentegen biedt onze huid een heel scala aan effecten: naast hyperpigmentatie vervaagt het bijvoorbeeld ook rimpels en lijntjes – terwijl het ondertussen ook vrije radicalen bestrijdt en DNA-herstel ondersteunt. Meer informatie over deze en andere effecten van niacinamide kun je vinden op de factsheet.