Beginnen met retinol. Zo blijft je huid er blij bij

Retinol is échte vitamine A – niet te verwarren met retinylpalmitaat, dat vaak als vitamine A wordt 'verkocht' maar toch echt een ander stofje is. Retinol is het anti-aging ingrediënt bij uitstek, dat in diverse concentraties te vinden is in talrijke verschillende formules, waaraan al even verschillende prijskaartjes hangen en waarvan de kwaliteit onderling behoorlijk kan wisselen.

Retinol: werking en bijwerkingen

Op de huid aangebracht wordt retinol na een tussenstap omgezet in tretinoïne, het inmiddels beroemde vitamine A-zuur – dat ook 'kant en klaar' in crème's wordt verwerkt, die echter alleen op artsrecept te verkrijgen zijn. Tretinoïne gaat interactie aan met specifieke receptoren in de huid, waardoor het rimpels, lijntjes en hyperpigmentatie vermindert. Het stimuleert de aanmaak van collageen, onder meer door het activeren van de fibroblasten en Transforming Growth Factor-β (TGF-β). Daarnaast remt tretinoïne de eiwitten die bestaand collageen aantasten. Allemaal goede redenen dus om tretinoïne of retinol in je anti-aging huidverzorgingsroutine op te nemen. Met retinol is dat vrij eenvoudig, want ondanks dat het wordt omgezet in tretinoïne zijn producten met retinol zonder recept verkrijgbaar. Echter, juist door de omzetting naar tretinoïne kunnen ook bij het gebruik van retinol bijwerkingen optreden, zoals roodheid, branderigheid, droogheid en schilfering. Vaak zijn die bijwerkingen (veel) minder dan bij het gebruik van een tretinoïne-crème. Dit komt vooral doordat aan retinolformules kalmerende en hydraterende ingrediënten zijn toegevoegd, die in tretinoïne-crème's ontbreken. Toch is het belangrijk om het bij beginnen met het gebruik van retinol enig beleid te voeren, zodat er zo min mogelijk bijwerkingen kunnen optreden.

Retinol werkt ook in lage concentraties 

Ook in lage concentraties – onder de 0,5% – heeft retinol een anti-aging werking. Die is uiteraard niet zo sterk, maar is wel wetenschappelijk aangetoond (zie hierover de diverse factsheets). Dat is misschien goed om in gedachten te houden wanneer je nog aan de goede kant van de 40 zit en nog even kunt wachten met het echte anti-aging werk. Of wanneer je een dertiger bent waarbij nog geen sprake is van echte huidveroudering, maar die wel zo verstandig is om te beginnen met het 'sparen' van collageen voor later. Als je een zeer gevoelige huid hebt is beginnen met een laag percentage retinol absoluut aan te raden – net zoals bij gebruik op de delicate huid rond de ogen.

Voorbeelden van producten met een lage concentratie retinol
The Ordinary Granactive Retinoid 2% Emulsion bevat 0,1% gestabiliseerde retinol, naast de 2% Granactive Retinoid uit de naam. Dit serum is zeer vriendelijk geprijsd en vond ik persoonlijk heel plezierig in gebruik. Bij Medik8 vind je de Retinol 1 TR Vitamin A Renewal Cream, met 0,1% retinol in combinatie met 'instant anti-ager' hyaluronzuur. Die crème is echter verpakt in een pot en dat is iets waarover ik nooit zo enthousiast kan raken – retinol is namelijk uiterst gevoelig voor licht en lucht, waardoor de werking ervan na het openen van het potje snel verdwijnt. Het Australische Alpha-H ontwikkelde speciaal voor de gevoelige huid en de huid die nog niet gewend is aan het gebruik van krachtige retinoïden het Vitamin A 0.5% Serum.  Hierin is 0,25% retinol gecombineerd met 0,25% retinyl propionate, een retinol-ester die 'time released' wordt omgezet tot retinol en uiteindelijk tretinoïne.

Mengen kan natuurlijk ook
Een product met 0,5% retinol mengen met je (gangbare) huidverzorging zonder retinol, is voor de eerste 'opbouw-weken' ook nog optie. Wanneer je dat in een verhouding van 1 op 1 doet zal het resultaat ongeveer 0,25% bevatten. Wil je zeker weten dat een combinatie voldoende kalmerende ingrediënten bevat, dan is mengen met Bepanthen crème wellicht een idee: die is goedkoop, makkelijk mengbaar en bevat een hoge concentratie dexpanthenol.

Meteen dagelijks te gebruiken
Een product met 0,1 tot 0,25% retinol is in de meeste gevallen direct dagelijks te gebruiken. Wanneer je toch last krijgt van bijwerkingen, las dan om de dag een pauze in totdat de roodheid, droogheid en/of schilfering zijn verdwenen. Aansluitend kun je het product dagelijks gaan gebruiken – en wanneer je huid helemaal gewend is aan 0,25% kun je na enkele weken overstappen op huidverzorging met 0,5% retinol.

Het échte anti-aging werk met 0,5% retinol: laat je huid er rustig aan wennen

Met retinol in een concentratie van 0,5% begint het échte werk tegen rimpels en andere vormen van huidveroudering. Dit is dan ook het equivalent van 0,05% tretinoïne – de wetenschappelijke gouden standaard waarmee de werkzaamheid van andere anti-aging ingrediënten en formules wordt vergeleken.
Wanneer je huid niet al te gevoelig is of als je (net zoals ik) gewoon te weinig geduld hebt om met 0,25% te beginnen, dan kun je ook meteen met 0,5% retinol starten. Doe dit dan echter niet aan de vooravond van een belangrijke of feestelijke dag, want de kans dat je in elk geval wat lichte bijwerkingen ervaart is aanzienlijk. Om dezelfde reden kan het wijsheid zijn om een kalmerend en hydratende crème bij de hand te hebben. Ook daarvoor adviseer ik Bepanthen crème, want dat is mijn onvolprezen eerste hulp bij retinol-ongelukjes, die rood- en branderigheid snel laat verdwijnen.
In het begin is het belangrijk om je huid na elk gebruik 2 dagen pauze te gunnen. Als dat een paar keer goed is gegaan, is een pauze van 1 dag voldoende. Wanneer je huid ook daaraan is gewend, kun je je retinol-crème of serum om de dag gaan gebuiken totdat je huid klaar is voor dagelijks gebruik.

Ook nog belangrijk... 

• Bescherm je huid overdag minimaal met een SPF 30 en breng die – vooral bij zonnig weer – regelmatig opnieuw aan. Het gebruik van retinol kan je huid namelijk extra gevoelig maken voor zonverbranding en dus vroegtijdige huidveroudering.
• Als je zwanger bent of borstvoeding geeft overleg dan voor gebruik eerst met je arts.
• Blijf voorzichtig met de huid rond je ogen en die direct naast je lippen.
• Zorg ervoor dat je huid optimaal gehydrateerd is en blijft, zodat je huid de retinol goed kan opnemen. Dit geldt in het bijzonder wanneer je een huid hebt die gevoelig is voor het ontwikkelen van acne, want dehydratie kan puistjes veroorzaken. 
• Het gebruik van een exfoliant met glycolzuur vóór je crème of serum met retinol bevordert het vrijkomen van tretinoïne. Daardoor kan glycolzuur in het begin voor wat extra bijwerkingen zorgen – maar later helpt het om het maximale uit een product met retinol te halen.
• Gebruik retinol in de avond, als nachtverzorging. Op de vraag of retinol die is aangebracht op de huid wel of geen daglicht (lees: UV-straling) verdraagt heeft de wetenschap namelijk nog geen consensus bereikt.

Het gebruik van retinol bij een 'probleemhuid'

• Acne: Wanneer je last hebt van acne is het gebruik van retinol bijzonder aan te bevelen. Zowel retinol als tretinoïne werden aanvankelijk ontwikkeld en toegepast als geneesmiddel voor de behandeling van acne.
• Rosacea: Sommige producenten beweren dat retinol helpt tegen rosacea. Ik ben echter nog geen studie tegengekomen waarin die claim wordt bevestigd. Extra voorzichtigheid – met name bij het voorkomen van irritatie – lijkt mij in elk geval geboden, evenals het bij twijfel overleggen met je huid- of huisarts.

Tot slot: geduld... 

Ook al bestaan er studies waarin de eerste anti-aging effecten al na enkele weken werden waargenomen – in de regel duurt het zes weken tot twee maanden voordat het resultaat waarneembaar is voor leken-ogen zonder speciale instrumenten. Dat resultaat neemt in de maanden daarna nog wat verder toe, om na een jaar maximaal te zijn en te stagneren. Zodra je het idee krijgt dat 0,5% voor jouw huid is uitgewerkt, kun je overstappen op 1,0% – het hoogste percentage retinol dat te gebruiken is zonder dat daarbij echt vervelende bijwerkingen optreden.