Ja wel, meteen maar wat histologie én cytologie: weefselleer en celbiologie. Onze huid is namelijk een orgaan dat uit een combinatie van weefsels bestaat – en weefsels zijn weer groepen cellen met dezelfde functie.
Ik ga het hier hebben over één specifiek soort cellen: de keratinocyten. Dit zijn de cellen die gezamenlijk over ons gehele lichaam als 'huid' zichtbaar zijn en die alleen daarom al wat extra aandacht verdienen.
Onze huid bestaat uit drie lagen:
- de opperhuid – epidermis
- de lederhuid – dermis (samen met de epidermis de cutis genoemd)
- het onderhuids weefsel – subcutis.
De epidermis wordt voor ca. 90% gevormd door keratinocyten en wel zo'n 50.000 per vierkante millimeter.
Daarnaast bevat de epidermis melanocyten die pigment afgeven waarmee de keratinocyten hun celkern beschermen tegen UV-straling. De verhouding keratinocyten/melanocyten is ongeveer 1 op 10.
Dit zijn de vier (en op sommige plaatsen vijf) belangrijkste lagen van de epidermis:
- de hoornlaag – het stratum corneum
- de heldere laag – het stratum lucidum (komt alleen voor in de dikkere huid op de binnenkant van onze handen en op onze voetzolen)
- de korrelige laag – het stratum granulosum
- de stekelcellaag – het stratum spinosum
- de basale laag – het stratum basale (ook wel kiemlaag – het stratum germinativum genoemd)
Van stamcellen naar schilfertjes
Het stratum corneum vernieuwt zich elke 4 tot 6 weken. Dit proces begint in het
stratum basale – een laag die gevormd wordt door slechts één rij stamcellen die zich veelvuldig delen. De ene helft van die stamcellen blijft in de basale laag om die in stand te houden. De andere helft beweegt zich naar boven waarbij celdifferentiatie plaatsvindt; een proces waarbij het DNA actief wordt, waardoor de cellen hun specifieke vorm en functie krijgen. Tijdens deze gang naar boven worden de keratinocyten langzaam platter van vorm en bestaan meer en meer uit
keratine – het vezelige eiwit waaraan de epidermis haar beschermende eigenschappen dankt. Wanneer ze in het
stratum granulosum zijn aangekomen verliezen de keratinocyten hun celkern. Daarnaast scheiden ze hier
lamellar granules uit, waardoor
envelopjes gevuld met vetten ontstaan die een belangrijke functie hebben in de barrièrefunctie van de huid. Zodra de keratinocyten het
stratum corneum hebben bereikt zijn ze dusdanig 'verhoornd' dat ze ook wel
corneocyten worden genoemd. Uiteindelijk sterven de keratinocyten en worden als microscopisch kleine schilfertjes afgestoten.
AHA!
Het
stratum disjunctum is het bovenste deel van het stratum corneum dat uit 3 tot 5 laagjes corneocyten bestaat. Hier vindt voortdurend desquamatie plaats: het afstoten van dode huidcellen in schilfertjes. De
AHA's (alpha hydroxy acids) werken in op dit specifieke laagje en verbreken daar de verbinding tussen de corneocyten, met als resultaat exfoliatie: versnelde verwijdering van dode huidcellen.
Sunburn cells
Sunburn cells zijn keratinocyten die abnormaal verhoornen en vroegtijdig een geprogrammeerde celdood sterven als gevolg van beschadiging door UV-straling. De geprogrammeerde celdood (apoptosis) voorkomt dat de UV-schade aan de cel zich kwaadaardig ontwikkelt. Deze massale celdood is voor het oog waarneembaar als 'vervellen'.
