Retinoïden zijn bio-organische verbindingen die een chemische structuur bezitten die verwant is aan vitamine A, beter bekend als
retinol.
 |
| Structuurformule van retinol |
Tretinoïne (vitamine A
zuur) behoort samen met retinol tot de eerste generatie retinoïden. Eerste en tweede generatie retinoïden binden zich aan elke retinoïden-receptor die ze in de huid tegenkomen. Derde generatie retinoïden, zoals bijvoorbeeld
adapaleen en zogenoemde retinoïde-analogen verbinden zich meer selectief met de diverse retinoïden-receptoren. Doordat ze minder interacties aangaan ligt het voor de hand om denken dat ze dus ook ‘minder doen’. Dit laatste lijkt echter toch niet helemaal het geval. Adapaleen bijvoorbeeld, heeft zich al heel aardig bewezen als
rimpel-vervager en wordt dan ook door cosmetisch arts Joost Kroon in een adem genoemd met tretinoïne. En in een bepaalde
studie bracht de derde generatie retinoïde
tazarotene het er zelfs beter af dan tretinoïne - vooral doordat tazarotene sneller bleek te werken dan tretinoïne.
Retinol en retinylpalmitaat: in twee resp. drie stappen omgezet in tretinoïne
 |
| Structuurformule van tretinoïne |
Feit blijft echter dat retinol en tretinoïne van alle retinoïden het meest bekend zijn, dat de werking van die twee ook het is meest onderzocht en - belangrijker - aangetoond. Identiek zijn de twee echter niet: tretinoïne gaat direct interactie aan met de receptoren die een ‘wonderbaarlijk’ ding kunnen doen als het op het bestrijden van tekenen van huidveroudering aankomt. Voordat retinol hetzelfde kan doen moet het eerst door
in de huid aanwezige enzymen worden omgezet in, ja wel, tretinoïne. De enzymen die betrokken zijn bij dit proces (in totaal zo’n twintig soorten) hebben we allemaal, altijd in onze huid en hierdoor laat ook retinol zich allesbehalve onbetuigd als het op anti-aging aankomt. Maar, dat gaat dus wel in twee stappen en daarbij wordt niet alle retinol omgezet in tretinoïne. Om met een retinol-product een resultaat te behalen dat vergelijkbaar is met een tretinoïne crème of gel, is dus altijd een hoog percentage retinol nodig. Ook speelt de pH-waarde van het huidverzorgingsproduct een rol - die dient bij voorkeur
rond de 6,5 te liggen: neutraal genoeg om een optimale omzetting naar tretinoïne te bevorderen zonder daarbij de huidbarrière aan te tasten. Wanneer een huidverzorgingsproduct een andere pH-waarde bezit wordt de aanwezige retinol overigens nog steeds omgezet naar tretinoïne - alleen verloopt het proces dan minder optimaal.
 |
| Retinylpalmitaat model |
Dan is er
retinylpalmitaat, soms ook wel foutief aangeduid als retinol palmitaat. Retinylpalmitaat is een
ester van retinol en palmitinezuur. Deze verbinding splitst zich tijdens de absorptie door de huid, waardoor er ca.
44% retinol overblijft, die vervolgens ook nog even moet worden omgezet in tretinoïne. De werking van retinylpalmitaat is dus zwakker dan die retinol en veel zwakker dan die van tretinoïne.
Maar retinylpalmitaat bezit ook een eigenschap die retinol en tretinoïne missen: het beschermt de huid tegen UV-schade, veroorzaakt door de zon - een van de boosdoeners bij uitstek als het op huidveroudering aankomt. Retinylpalmitaat doet dit in een mate die vergelijkbaar is met SPF 20 en is daarom dan ook regelmatig te vinden in zonverzorging. Om dezelfde reden doet retinylpalmitaat het behoorlijk aardig als ingrediënt in een moisturizer voor overdag.
Over retinylpalmitaat gaan nogal wat enge verhalen rond waarin ook het woord ‘kankerverwekkend’ niet ontbreekt Die verhalen missen echter elke wetenschappelijke grond, zoals je bijvoorbeeld in deze twee abstracts kunt lezen (
1 -
2) De Zuid-Afrikaanse plastisch chirurg
dr. Des Fernandez is zelfs een uitgesproken voorstander van het veelvuldig smeren met huidverzorgingsproducten die retinylpalmitaat bevatten. Dat is veelzeggend: Des Fernandez wijdde zich eerder in zijn carrière jarenlang aan onderzoek naar het voorkomen van huidkanker én de rol die (voldoende) vitamine A daarbij speelt.
En dan het enige dat telt: het resultaat
Een retinoïde bevordert de celvernieuwing en de productie van collageen. Dit proces heeft tijd nodig: de eerste resultaten zie je na enkele maanden en het uiteindelijke resultaat is pas zichtbaar na een jaar. Maar dan heb je ook iets: een extra voorraadje collageen. Collageen is het eiwit dat de huid stevigheid en elasticiteit geeft. Vanaf je 25e neemt de productie van collageen langzaam af waardoor je huid langzaamaan begint te verouderen; een natuurlijk proces waarvan nog niet zo veel te zien is. Pas als je 40+ bent wordt het echt opletten geblazen, vooral als je vrouw bent. Bij vrouwen vindt namelijk na de menopauze een zeer sterke daling plaats in de collageen-productie, wat weer van alles te maken heeft met de sterke daling in de productie van oestrogenen. Daarom is het belangrijk om in de 10 jaar die vooraf gaan aan de menopauze (die gemiddeld plaatsvindt in het 51e levensjaar) de natuur een handje te helpen bij de productie van collageen én de aantasting van het aanwezige collageen zo veel mogelijk te voorkomen. Bij het eerste kan een huidverzorgingsproduct met een retinoïde je helpen. Bij het tweede - het ‘beschermen’ van collageen - is een schone taak weggelegd voor anti-oxidanten, zowel in voeding als in huidverzorging. En uiteraard koester je je collageen door het vermijden van de van de overbekende boosdoeners: zon, roken, overmatig alcoholgebruik en stress.
Update 21 december 2018:
Sinds enige tijd is
Hydroxypinacolone retinoate (HPR - merknaam Granactive Retinoid) een nieuwe, snel rijzende retinoïde-ster aan het anti-aging firmament. HPR geeft weinig tot geen bijwerkingen en is zonder recept verkrijgbaar. Een voorbeeld van een relatief zeer voordelige formule met HPR vind je desgewenst
hier.
